KELTSKI KONJANIK ISPOD HARIŠEVE KAPELE POKLONJEN ZAGREBU

 Arheološki vredan materijal, otkriven 1875. godine prilikom iskopavanja temelja buduće Crkve svetog velikomučenika Dimitrija ili Hariševe kapele na Gardošu, 1894- e je Arheološkom muzeju u Zagrebu poklonila uprava Muške realke u Zemunu.

O tome u svom dvojezičnom zapisu (na hrvatskom i nemačkom jeziku) ''Keltski konjanički grob s Gardoša u Zemunu'' svedoči Slavenka Ercegovčević, s osvrtom da je pomenuta ustanova, pre artefakata iz Srema (iz Kupinova, Novih Banovaca, Surčina...) oskudevala u dokazima prisustva Kelta na teritoriji današnje Hrvatske. Autor popisa S. E. navodi da ''ovaj nalaz nije registrovan (odnosno bio poznat, prim. autora) ni I. Hunjadijevoj ni Milutinu Garašaninu u njihovim ''keltskim studijama''.

INVENTAR SPALJENOG GROBA

''Grobni nalaz s Gardoša'', pak, u literaturi prvi spominje Brunšmid u sklopu latenskih nalaza u Sremu, a navodi i Veljko Mirosavljević.

U odnosu na prvobitni popis, onome što je u Arheološkom muzeju u Zagrebu nedostaju dve manje glinene posude, tri karike od bronze, kratki mač i gvozdeni nož, zapisuje Slavenka Ercegovčević.

Na 126. stranici zbornika u kojem je objavila svoj rad, beleži da je u spaljenom grobu keltskog vojnika, otkrivenog prilikom iskopavanja temelja buduće crkve na Gardošu pronadjena urna u koju je pohranjen njegov pepeo. Zatim posudica od bakra, ukrasna bakrena rešetka sa ornamentom, deo zanimljivog oblika i konstrukcije nazubljenog štita za glavu, hvataljka štita, ukrašen dvosekli gvozdeni mač sa balčakom, nož od gvožđa, polumesečasta britva, deo koplja, bronzana alka...

Izuzetna retkost ''gardoške kolekcije'' je grudni štit od bronze, pošto su prethodni bili od drveta i kože.

DA LI JE I NA GARDOŠU S KONJANIKOM SAHRANJEN I KONJ?

Štitova za grudi je u Arheološkom muzeju u Zagrebu sa lokaliteta Kupinovo bilo čak 14, iz Boljevaca jedan. 

U rekonstrukciji običaja ovog drevnog plemena, Kelta, iz nalaza s Gardoša nemoguće je ustanoviti da li je s konjanikom bio zajedno sahranjen i njegov konj.

Spaljivanje zemnih ostataka su Kelti usvojili tokom boravka u Karpatskoj kotlini, u dodiru sa tamošnjim stanovništvom. 

Istraživanja groba pod temeljima Gardoške crkve ne dokazuju običaj sahranjivanja konjanika s konjem, iako ima delova konjske opreme. 

Međutim, korice mača, kao i ''vezovi'' štita ukazuju da nađeni artefakti, možda, potiču iz takozvanog carskog perioda, od 1.veka stare  do 1. veka nove ere, kao i sličnost sa gremanskim materijalima i motivima.

SKORDISCI NAŠEG PROSTORA

''Na osnovu oskudnih arheoloških tragova, najbezbednije je dolazak Kelta u krajeve oko Dunava, Save i Drave smestiti u 3. vek pre nove ere'', piše Slavenka Ercegovčević.

Preko Balkana su se kretali ka Grčkoj, gde su kod Delfa poraženi 279. godine pre n.e. Zatim se vraćaju, a oni koji su se zadržali na potezu od Save do Velike Morave bili su keltsko pleme Skordisci. Posle gotovo dva veka boravka poraženi su od Rimljana, ali su se najverovatnije zadržali barem u prvom veku nove ere, o čemu svedoče brojni arheološki dokazi.

Teren Gardoša, gde je u temelju Hariševe kapele pronađen grob keltskog konjanika, međutim, nikada nije istražen, a nalazište je plitko, gotovo u sloju ispod današnjeg groblja...

* Zahvaljujemo na ustupljenom materijalu gospodinu Siniši Petroviću